Szczegóły

Super User

Kategoria: Zbiory

Utworzono: 20 kwiecień 2018

Odsłony: 168019

W 1962 roku Muzeum Miedzi wraz z Towarzystwem Przyjaciół Nauk w Legnicy zorganizowało swoją pierwszą wystawę „Miedź w Polsce”. Cztery lata później powstał Dział Techniki, którego zadaniem było gromadzenie materiałów z dziedziny geologii miedzi i metali towarzyszących, historii górnictwa i hutnictwa miedzi w Polsce oraz przedmiotów związanych z technologią wydobycia i przeróbki rudy miedzi. Nowy statut muzeum z 1975 roku zmienił nazwę działu na obowiązującą obecnie – Dział Górnictwa i Hutnictwa Miedzi. Nowa nazwa doprecyzowywała profil działalności działu.
Dział na tle pozostałych działów Muzeum Miedzi pod względem ilości eksponatów prezentuje się najskromniej. Dominujący udział w zbiorze stanowi kolekcja minerałów miedzi i minerałów w współwystępujących w złożach miedzionośnych pochodzących z sześciu kontynentów oraz innych minerałów występujących na Dolnym Śląsku. Atrakcyjnie prezentują się także okazy mineralogiczne z odciskami fauny.

Duży nacisk w pracy działu kładzie się na badanie historii i działalności Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi oraz na utrwalenie tradycji górniczych i hutniczych regionu. W pozyskiwaniu eksponatów od początku swojego istnienia dział korzystał ze wsparcia zakładów przemysłu miedziowego. Dzięki niemu do muzeum trafiły urządzenia ze zlikwidowanych kopalń tzw. Starego Zagłębia Miedziowego czy poszczególne formy miedzi wszystkich etapów jej produkcji w Hucie Miedzi „Legnica”. Dzięki darom dawnych pracowników KGHM w zbiorach działu posiadamy liczne pamiątki ich pracy: wspomnienia, mundury górnicze, odznaczenia czy pamiątkowe kufle karcz piwnych.

Efektem pracy działu są liczne wystawy czasowe. Wśród nich z pewnością należy wymienić ekspozycje: Handel i miedź (1988), W zielonym świetle malachitu (1993), 50 lat Polskiej Miedzi w medalierstwie (2007), Minerały Dolnego Śląska (2009), Chilijska miedź. Skarb ukryty w Andach (2011), Miedzianka – 700 lat dziejów górniczego miasta (2011).

W ostatnich latach dział zaangażowany był także w przygotowanie kilku wydawnictw, wśród których znalazł się katalog medali poświęconych polskiemu przemysłowi miedziowemu – 50 lat Polskiej Miedzi w medalierstwie, monografia najstarszego miasta w Polsce związanego z górnictwem miedzi – Miedzianka.700 lat górniczego miasta oraz pierwsza monografia legnickiej huty miedzi – Legnica w kolorze miedzi. 60 lat Huty Miedzi „Legnica”.

Szczegóły

Super User

Kategoria: Zbiory

Utworzono: 19 kwiecień 2018

Odsłony: 168334

Dział Historii powstał w maju 1978 roku. Celem powołania nowej komórki w strukturze organizacyjnej Muzeum Miedzi była potrzeba  rozszerzenia zakresu działań kolekcjonerskich o dokumentację historii Legnicy i regionu.
Wcześniej,  obiekty tego typu były pozyskiwane sporadycznie i trafiały do istniejących już działów. W 1980 roku ze zbiorów specjalnych Biblioteki wydzielono  dokumenty, mapy, plany i widoki Legnicy, w tym także karty pocztowe (razem116 obiektów), które włączone do Działu Historii, stały się zaczątkiem jego kolekcji. Aktualnie zasoby działu liczą ponad 3000 pozycji inwentarza, przy czym czasem pod jednym numerem kryje się od kilku do kilkuset zabytków.

Największą, pod względem ilości oraz znaczenia, kolekcję tworzy dawna oraz współczesna ikonografia Legnicy i okolic. W jej skład wchodzą weduty i widoki fragmentów miasta, wykonane w  różnych technikach  malarskich oraz  graficznych, także te utrwalone na kartach pocztowych, fotografiach i taśmie filmowej.
Najstarszy  widok Legnicy, znajdujący się w Dziale Historii, powstał pod koniec XVI wieku, pochodzi z atlasu Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Fransa Hogenberga. Najnowsze portrety miasta w wiekach XX i XXI  stworzyli m.in. Zina Moszkowicz, Edward Dwurnik, Franciszek Maśluszczak, Paweł Lasik, Stanisław Filipczuk, Krzysztof Skórczewski oraz Edward Mirowski. Zbiór fotograficzny zdominowany został przez zdjęcia powojennej Legnicy wykonane m.in. przez Mieczysława Pawełka, Franciszka Pałkę, Modesta Stelmacha, Franciszka Grzywacza i Juliana Zawiszę. Najliczniejszą grupę w kolekcji ikonograficznej tworzą karty pocztowe, zawierające widoki Legnicy i okolicznych miejscowości.

Kolejny zespół tematyczny  tworzy ikonografia i dokumentacja ważnych wydarzeń historycznych związanych z historią Legnicy, w tym widoki i plany bitew z lat 1241, 1634, 1760 i 1813. W tej grupie wyróżnia się kolekcja dzieł inspirowanych bitwą z Mongołami z 1241 roku, w znaczący sposób wzbogacona przez prace powstałe w wyniku Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego ogłoszonego przez Muzeum Miedzi w 1986 roku z okazji 745 rocznicy wydarzenia.

Innym znaczącym zadaniem w zakresie gromadzenia jest dokumentacja twórczości artystów związanych z Legnicą miejscem urodzenia lub działalności przed 1945 rokiem.
Od wielu lat, systematycznie, powiększany jest zbiór prac Theodora Blätterbauera, najwybitniejszego legnickiego malarza 2.poł. XIX wieku. Obrazy olejne i akwarele z widokami architektury, pejzażami i portretami jego autorstwa tworzą niewielką, liczącą niespełna 10 prac kolekcję, która  jest prawdopodobnie największym zespołem oryginalnych dzieł tego artysty skupionych w jednym miejscu. Oprócz tego w naszych zbiorach znajdują się litografie i staloryty wykonane według rysunków artysty jako ilustracje do różnych publikacji książkowych.
W 2017 roku dzięki darowi rodziny Waltera Bayera, do Muzeum trafiło ponad 50 prac tego malarza, działającego w Legnicy w okresie międzywojennym. Pozostali legniccy twórcy tacy jak: Wolf Röhricht, Elfriede Springer i inni, reprezentowani są przez pojedyncze prace.

Oprócz dokonań artystów staramy się  dokumentować także działalność innych, ważnych dla dziejów miasta i regionu, osób. W tym zespole znajdują się portrety, dokumenty, kopie pieczęci i  tablice genealogiczne książąt z dynastii Piastów legnicko-brzeskich. Gromadzimy ponadto materiały dotyczące, np. związanego z Legnicą Aleksandra von Minutoli (1806-1887), założyciela pierwszego na świecie muzeum rzemiosła i sztuki użytkowej. Są to przede wszystkim fotografie kolekcji rzemiosła ( ponad 250 sztuk), listy, rysunki i ryciny, wydawnictwo o historii rodu oraz szkicownik Anny von Minutoli. Niedawno Muzeum pozyskało rodzinny album fotograficzny związany  z osobą Richarda Hahna (1854-1934), prawnika niezwykle zasłużonego dla legnickiej kultury, honorowego obywatela Legnicy. W naszych zbiorach znajdują się także pamiątki dotyczące innego honorowego obywatela Legnicy, założyciela Muzeum Miedzi, Tadeusza Gumińskiego (1906-2003).

Systematycznie powiększany zbiór kartograficzny, liczy obecnie ponad 200 map i planów, obejmujących swoim zasięgiem terytorialnym obszar Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem samej Legnicy i jej okolic. W zespole znajdują się również opracowania obrazujące relacje dzielnicy z Polską, Czechami i Niemcami. Jednocześnie mapy te dokumentują działalność edytorską prawie wszystkich znaczniejszych oficyn kartograficznych Europy. Chronologicznie zbiór zawiera mapy i plany z okresu od XVI do XX wieku, wykonane w technikach drzeworytu, miedziorytu, stalorytu, litografii i druku.

Działalność legnickich cechów obrazują wyroby rzemiosła, ponadto archiwalia, sztandary i pamiątki. W zespole zgromadzono m.in. przedmioty powstałe w legnickich warsztatach złotniczych w  XVII i XVIII wieku takie jak: monstrancja, tarcza pogrzebowa cechu piekarzy, naczynia i sztućce. Lokalne zegarmistrzostwo reprezentują zegary z warsztatu Johanna Gottfrieda Schaara działającego w Legnicy w latach 70. XVIII wieku.
Przedmiotem gromadzenia są ponadto wyroby legnickich zakładów przemysłowych. Systematycznie powiększana jest kolekcja srebrnych i platerowanych sztućców oraz naczyń  pochodzących m.in. z fabryk Juliusa Freya i Hugo Sandiga, działających w mieście w 2. połowie XIX wieku, czynnych do 1945 roku. Zbiór uzupełniony został niedawno o powojenną produkcję Legnickiej Fabryki Nakryć Stołowych - LEFANY. Muzeum zbiera także wyroby innych zakładów przemysłowych działających na terenie miasta. Są to m.in. magle, stoły oraz pianino z fabryk należących do rodziny Seilerów, ceramiczny herb Legnicy i inne detale wykonane w firmie Rothera, a także różnego rodzaju tabliczki znamionowe, szyldy czy też wyroby o charakterze pamiątkarskim.

Dział Historii gromadzi także różnego rodzaju artefakty dotyczące historii miasta przed 1945 rokiem. Dokumentujemy ponadto trudne lata powojennego okresu pionierskiego jak i okres późniejszy. W tej grupie znajdują się fotografie, prasa, dokumenty, pamiątki, witraże oraz sztandary instytucji, organizacji politycznych, społecznych i szkół

Dział Historii sprawuje nadzór merytoryczny nad Muzeum Bitwy Legnickiej w Legnickim Polu, gdzie od 2016 roku funkcjonuje nowa stała wystawa historyczna : „Spotkanie dwóch światów. Pamięć o bitwie pod Legnicą 1241” (scenariusz: Konrad Byś).
W Akademii Rycerskiej, oddziale Muzeum Miedzi, od 2009 roku znajduje się inna wystawa stała Działu Historii: „Akademia Rycerska w Legnicy. Dzieje gmachu i instytucji” (scenariusz: Grażyna Humeńczuk).
Pracownicy działu przygotowują ponadto wystawy czasowe tematycznie związane z historią miasta.

Kierownik Działu Historii - Konrad Byś

Szczegóły

Super User

Kategoria: Zbiory

Utworzono: 19 kwiecień 2018

Odsłony: 168687

Dział archeologii gromadzi zabytki oraz dokumentację naukową dotyczącą kultury materialnej ludności zamieszkującej obszar Legnicy i okolic w okresie pradziejów, wczesnego i późnego średniowiecza, jak również okresu nowożytnego.               W księgach inwentarzowych zabytków archeologicznych znajduje się 4270 pozycji inwentarzowych, łącznie kilkaset tysięcy różnego rodzaju zabytków, w tym ceramika, kości zwierzęce, broń i narzędzia, ozdoby, zabytki z drewna, skóry, kamienia.

Losy zbiorów przedwojennego Niederschlesiches Museum, w tym licznych zabytków archeologicznych, nie są znane. W 1945 r. budynek znajdujący się przy dzisiejszej ulicy Muzealnej spłonął, a nieliczne ewakuowane w związku z działaniami wojennymi obiekty archeologiczne uległy rozproszeniu.

Jak pisał Rudolf Jamka, który odwiedził gruzy legnickiej placówki muzealnej „...Nieliczne zachowane eksponaty prehistoryczne są na miejscu zabezpieczone...”. Losy tych zabytków nie są znane, trafić one mogły do muzeów wrocławskich. Współcześnie jedynie pojedyncze fotografie i materiały archiwalne mogą dać wyobrażenie o zbiorach przedwojennego legnickiego muzeum.

Starania o utworzenie placówki muzealnej, prowadzone z inicjatywy założonego i kierowanego od 1959 r. przez Tadeusza Gumińskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, zwieńczone zostały sukcesem dopiero w 1962 r. Pierwsze zabytki archeologiczne, które z czasem trafić miały do kolekcji muzeum pozyskiwano jednak już od kilku lat. Dostarczały ich prowadzone od 1958 roku przez dr. Józefa Kaźmierczyk badania wykopaliskowe na terenie zamku legnickiego, luźne odkrycia z terenu miasta, a także wykopaliska prowadzone m.in. na osadzie w Grzybianach. Do powstających zbiorów trafiały również materiały przekazywane lub pozyskiwane przez Tadeusza Gumińskiego, często odkupywane od robotników budowlanych prowadzących prace budowlane na terenie legnickiej starówki. W 1963 r. zgromadzono w ten sposób 70 całych naczyń średniowiecznych. Z czasem do zbiorów trafiały materiały z ratowniczych badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie Starego Miasta (Rynek, Chojnowska, Środkowa, Piekarska, Wjazdowa, ul. N. M. Panny - dawniej Rosenbergów) oraz najbliższego sąsiedztwa Legnicy. Do inwentarza muzealnego trafiły w ten sposób pierwsze zabytki z niszczonych lub rozpoznawanych wykopaliskowo cmentarzysk z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (Krajewo, Mierzcyce, Mikołajowice, Polanka, Legnica, ul. Bagienna).
Zbiory archeologiczne Muzeum Miedzi gromadzone są od ponad półwiecza. Wśród bogatego inwentarza muzealiów archeologicznych na czoło wysuwają się materiały z dwóch okresów chronologicznych: epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (m.in. cmentarzyska z Legnicy, ul. Spokojnej, Czernikowic, Grzybian) oraz średniowiecza (m.in. materiały z wykopalisk z zamku legnickiego, rejonu ulic N. M. Panny, Młynarskiej, Szpitalnej i Środkowej). Materiały z innych okresów chronologicznych są mniej liczne. Do największych przekazów z lat ostatnich należą zabytki z badań ratowniczych w rejonie zbiornika w Mściwojowie, pow. jaworski, zabytki z osady w Grzybianach czy przejęte na przestrzeni 2017-2018 r. zabytki archeologiczne pochodzące z badań drogi ekspresowej S3.
Wśród najcenniejszych zabytków znajdujących się w naszych zbiorach wymienić należy zabytki związane z metalurgią miedzi i brązu, pochodzące z cmentarzyska ciałopalnego odkrytego przy ul. Spokojnej w Legnicy oraz osady w Grzybianach, materiały związane z górnictwem i hutnictwem miedzi m.in. z terenu Pogórza Kaczawskiego i Rudaw Janowickich oraz zabytki prezentujące kulturę średniowiecznej Legnicy.

Pierwszą wystawę archeologiczną pt. Kultura starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu udostępniono zwiedzającym w 1963. Rok później zorganizowano wystawę podsumowującą działalność w zakresie archeologii pt. Ochrona zabytków i wyniki badań archeologicznych w Legnicy i powiecie 1945-1964. Przez dział archeologii przewinęła się liczna grupa muzealników. Początkowo zbiorami zajmowali się: historyk sztuki Teresa Wójcik-Wolanin, od lipca 1966 absolwentka archeologii śródziemnomorskiej Bożena Rostkowska. W 1967 r. pracę w dziale archeologii podjęła Anna Poźniak, która rozpoczyna również prowadzenie księgi inwentarzowe zbiorów archeologicznych. Pierwszy wpis pochodzi z 7.10.1969 r.
W 1972 r. do działu archeologii trafia  archeolog Krystyna Sokołowska. Nowy pracownik współpracuje z dr. Zbigniewem Bukowskim w badaniach cmentarzyska w Grzybianach (1972, 1977),  uczestniczy również m.in. w badaniach odkrytego w tym czasie cmentarzyska ciałopalnego przy ul. Spokojnej w Legnicy.
W 1978 r. z działu archeologii odchodzi Anna Poźniak, a funkcję kierownika działu obejmuje Krystyna Sokołowska-Jacyk. Od lipca 1980 r. pracę w Muzeum rozpoczął legniczanin, archeolog mgr Stanisław Firszt. Dzięki jego inicjatywie zapoczątkowano badania reliktów dawnego górnictwa złota w rejonie Mikołajowic i Legnickiego Pola (1984-1988), podjęto ratownicze badania archeologiczne m.in. przy ul. Rosenbergów czy Partyzantów, przejęto również do zbiorów zabytki z badań legnickiego zamku. W październiku 1987 r. objął on funkcję dyrektora w obecnym Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze. Do końca 2008 r. kierownikiem oraz jedynym pracownikiem działu archeologii była Krystyna Jacyk. Od 2009 r., wraz z odejściem Krystyny Jacyk na emeryturę, jej stanowisko przejął Tomasz Stolarczyk (od 2010 r. doktor nauk humanistycznych; rozprawa doktorska pt. Górnictwo rud metali nieżelaznych na Dolnym Śląsku od XIII do początku XVII w. napisanej pod opieką naukową profesora Jerzego Piekalskiego).
Dział archeologii angażuje się aktywnie w działalność naukową i popularyzatorską, współpracując z instytucjami naukowymi. Dzięki środkom ministerialnym od 2012 r. udało się zrealizować kilka ważnych projektów badawczych, stanowiących wkład w rozwój wiedzy na temat dawnego górnictwa i hutnictwa miedzi (2012 r. projekt pt. Badania stanowisk dawnego górnictwa i hutnictwa miedzi) oraz z epokę brązu i wczesną epokę żelaza w rejonie Legnicy. We współpracy z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydziałem Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie opracowano i wydano drukiem materiały zabytkowe z osady w Grzybianach (lata 2013-2014 projekt pt. Grzybiany. Osada nadjeziorna z epoki brązu i żelaza) oraz cmentarzyska kultury łużyckiej odkrytego przy ul. Spokojnej w Legnicy (2016 r. projekt pt. Metalurdzy znad Kaczawy - opracowanie materiałów z cmentarzyska kultury pól popielnicowych w Legnicy, stan. 3).

Najważniejszymi z zadań działu archeologii jest opracowywanie posiadanych zbiorów, w tym licznych materiałów zabytkowych pochodzących z badań ratowniczych prowadzonych w czasie budowy drogi S3 na odcinku Legnica-Lubin, współpraca z instytucjami i organizacjami popularyzującymi archeologię oraz przeszłość rejonu Legnicy, rozpoczęcie planowych badań wykopaliskowych mających na celu powiększanie istniejących zbiorów, m.in. obiektów zabytkowych związanych z górnictwem i hutnictwem miedzi.

Szczegóły

Super User

Kategoria: Zbiory

Utworzono: 19 kwiecień 2018

Odsłony: 170458

Kolekcje  w zbiorach Działu Sztuki Muzeum Miedzi w  Legnicy

Pierwsze eksponaty trafiły do zbiorów  Działu Sztuki w 1962 r. jako dary mieszkańców Legnicy i okolic, były to pojedyncze egzemplarze broni, malarstwa, grafiki, dawnych mebli. W początkowym okresie pozyskaliśmy największą ilość eksponatów miedzianych / głównie naczyń / ze Składnicy Złomu Metali Kolorowych w Oławie. Obiekty numizmatyczne zaczęto gromadzić od 1965r.  Zbiory podzielono na główne „tematy”: sztukę, dział rzemiosł metalowych, numizmaty.

Zainteresowania kolekcjonerskie rozwinęły się i z czasem doprecyzowały. Zabytki zakwalifikowane jako „sztuka” to: rzeźba kameralna polskich i europejskich twórców, dawny miedzioryt europejski i współczesny miedzioryt polski, dawna i współczesna biżuteria artystyczna, obrazy malowane na miedzianym podobraziu, współczesne prace artystyczne wykonane w technice emalierskiej, szkło zdobione tlenkami miedzi, twórczość współczesnego środowiska artystycznego naszego regionu.

W dziale rzemiosł metalowych zgromadziliśmy głównie naczynia i sprzęty z miedzi i jej stopów, dawne dzwony i dzwonki, żelazka, moździerze, świeczniki, kałamarze, kotły muzyczne, wagi i miarki, obiekty sztuki sakralnej (relikwiarze, naczynia na wodę święconą, kielichy …), dawne i współczesne płyty miedziorytnicze, ale także wyroby cynowe śląskich konwisarzy i narzędzia  kowalskie z wykupionych dwu podlegnickich kuźni.

W zbiorach numizmatycznych  gromadzone są monety i medale. Przy kolekcjonowaniu medali kruszec nie jest wyróżnikiem,  staramy się pozyskać medale, które zostały wybite na Śląsku i dotyczą Śląska do 1945 r. oraz współczesne medale i plakiety związane z wydarzeniami kulturalnymi i gospodarczymi w Legnicy i regionie.  Ponad połowa z tej kolekcji to polskie i obce monety miedziane, w tym szwedzkie monety płytowe, monety i płaciła z Afryki i Chin. Szczególnym zainteresowaniem darzymy mennictwo Piastów legnicko-brzeskich. Zbieramy także inne monety śląskie i będące w obiegu na Śląsku.

Posiadamy w zbiorach kilkaset miedziorytów. Dawny miedzioryt europejski pochodzi z pracowni niderlandzkich, niemieckich i francuskich. Szczególną dumą jest jednak dla nas zgromadzenie prac wszystkich polskich współczesnych miedziorytników: Franciszka Bunscha, Zbigniewa Czopa, Henryka Fejlhauera, Jacka Gaja, Tadeusza Jackowskiego, Wojciecha Jakubowskiego, Macieja Kopeckiego, Wojciecha Łuczaka,  Eugeniusza Geta – Stankiewicza, Andrzeja Szklarczyka, posiadamy kompletny zbiór miedziorytów Krzysztofa Skórczewskiego.

Kolekcja rzeźby kameralnej liczy około 200 dzieł. Większość stanowią rzeźby odlewane z brązu. Ponad 50 prac to dzieła twórców europejskich powstałe od  połowy XIX wieku po lata trzydzieste XX w. Mamy prace tak znakomitych rzeźbiarzy jak : J.A. Coinchon, J.B. Pigalle, C. Beleuse, E. Marioton, E. Villanis, P. Schulz, F. Iffland, P. Kowalczewsky, H. Nodler. Osobną grupę stanowią powstałe w okresie międzywojennym prace wrocławskiego mistrza Jaroslava Vonki.

Na początku działalności Muzeum ze składnicy Muzealnej w Kozłówce zostały przekazane do zbiorów polskie rzeźby powstałe w latach 50/XX w. Są to głównie portrety stworzone przez znakomitych rzeźbiarzy min.: Zofię Trzcińską-Kamińską, Adama Prockiego, Karola Thorka,  Jerzego Wildena, Franciszka Habdasa.
Dzieła współczesnych polskich rzeźbiarzy udało się zakupić  często po wystawach monograficznych w naszym Muzeum. Posiadamy w zbiorach prace min. Stanisława Cukiera, Bronisława Chromego, Czesława Dźwigaja, Wiktora Gajdy, Piotra Gawrona, Bronisława Krzysztofa, Jana Kucza,  Tadeusza Łodziany, Adama Myjaka, Krzysztofa Nitscha,  Tomasza Rossa, Adolfa Ryszki, Jacka Waltosia. Zakupione zostały także prace śląskiego twórcy Zbigniewa Frączkiewicza.

Posiadamy niewielką kolekcję srebrnej biżuterii z okresu międzywojennego oraz współczesną polską biżuterię, gdzie  miedź i jej stopy jest chętnie wykorzystywana. Są to zarówno prace nestorów polskiego złotnictwa i wzornictwa (Jozef Fajngold, Henryk Grunwald, Seweryna i Jerzy Stolarscy, Danuta i Jacek  Kobielscy, Lucyna i Marek Nieniewscy, Danuta Kącka, Kamila Rohn )  jak i przedstawicieli średniego i najmłodszego pokolenia.


       Barbara Pietras - kierownik Działu Sztuki